Szukaj na tym blogu

czwartek, 10 kwietnia 2008

Stanley Kubrick a Gesamtkunstwerk

Stanley Kubrick urodził się 26 lipca 1928 roku w Nowym Jorku. W szkole był bardzo słabym uczniem, choć był bardzo inteligentny. Znacznie bardziej od szkoły interesowały go szachy – które nauczyły go logicznego myślenia, oraz fotografia. Już w wieku 16 lat rozpoczął pracę jako fotograf dla magazynu Look. Wkrótce jego nową pasją stało się kino. Jego pierwszym filmem był 15minutowy dokument o dwóch pięściarzach „Dzień walki”. Kubrick porzucił pracę fotografa, by poświęcić się filmowi. Po sukcesie kasowym „Spartakusa”, nad którym kontrolę sprawowała wytwórnia, nieznoszący kompromisów Kubrick wyjechał do Anglii, by zyskać potrzebną mu swobodę twórczą. Tam powstały wszystkie jego późniejsze filmy, z których najsłynniejszym jest „2001 Odyseja kosmiczna”, w którym muzyka stanowi integralną część narracji.


„Odyseja kosmiczna” spowodowała rewolucyjną zmianę w gatunku science-fiction, nie tylko w języku filmu, ale również w tematyce umożliwiającej otwarte interpretacje. O Kubricku już wtedy złośliwie mówiono, że rościł sobie pretensje bycia bogiem. W tym zagadkowym filmie z ludzi pojawiających się w filmie uczynił pozbawione emocji istoty, zaś cechami ludzkimi obdarzył komputer pokładowy, który wzbudza współczucie widzów. Producenci krytykowali film w którym nie ma fabuły, akcji, czy kobiet. Publiczność była jednak zachwycona geniuszem twórcy, który w jednym ujęciu pokazał skok cywilizacyjny dziejów ludzkości, zadając więcej pytań, niż odpowiadając na nie. Piotr Kletowski w swej monografii poświęconej Kubrickowi sugeruje, że reżyser był bliski stworzenia Wagnerowskiego Gesamtkunstwerk – sztuki sztuk, uniwersalnego języka sztuki zdolnego ogarnąć prawdę o człowieku i jego estetyczno-moralnym wymiarze.

Słynący z perfekcjonizmu Kubrick kręcił kilkadziesiąt dubli jednego ujęcia wydłużając okresy zdjęciowe w nieskończoność. Popularny w jego filmach motyw odczłowieczenia był wyrazem jego pesymizmu co do kondycji ludzkiej natury. Jednostka kontra władza to temat, który pojawiał się w takich filmach jak „Ścieżki chwały”, „Mechaniczna pomarańcza” czy „Full metal jacket”. W „Mechanicznej pomarańczy” zanegował przemoc ukazując ją w przyjemnej wizualnie formie. Dzięki temu główny bohater zyskuje sympatię widowni, zadającej sobie pytania o granice wolności. W filmie „Full Metal Jacket” Kubrick pokazał jak żołnierze zostają odarci z człowieczeństwa poprzez sadystyczne szkolenie, które robi z nich – jak głosi napis na kasku jednego z bohaterów – „urodzonych do zabijania”. Co ciekawe, sierżanta Hartmana zagrał prawdziwy instruktor szkoleniowy, lecz wietnamskie plenery w całości kręcono w Anglii.

Kubrick chciał poruszać widzów intelektualnie i emocjonalnie. Najwięcej uwagi w pracy nad filmem poświęcał wystudiowanym zdjęciom, lecz w kreowaniu filmowych światów korzystał z pomocy literatury – na 13 pełnometrażowych filmów 12 stanowiło adaptacje książkowe. Reżyser umiejętnie łączył kino artystyczne z gatunkowym, choć jego filmy nie łatwo przyporządkować do jednego gatunku. Tematem wspólnym filmów takich jak „Lolita”, „Lśnienie” czy „Oczy szeroko zamknięte” zdaje się być integralność rodziny. Film „Oczy szeroko zamknięte”, podobnie jak wcześniej „Lolita”, wzbudził kontrowersje z powodów scen erotycznych, które po śmierci reżysera złagodzono dodając cyfrowo statystów i tło. „Lśnienie”, którego bohaterami jest rodzina na odludziu, do dziś uchodzi za horror absolutny, który przeraża każdego. Kubrick po raz kolejny pokazuje, że zło jest niezbywalnym elementem ludzkiej natury.

Brak komentarzy: