DV: Dokumentując życie

15 maja w Warszawie zakończyła się ósma już edycja festiwalu filmów dokumentalnych Planete Doc Review. Ta forma filmowa od kilku lat przeżywa swój renesans a coraz więcej filmowców pracuje przy dokumentach lub do swych fabuł wprowadza dokumentalną stylistykę. Oliver Stone zrealizował film o Fidelu Castro „Comandante”, a później również „South of the border” o lewicowych latynoskich prezydentach. Andrzej Wajda dostał nagrodę za innowacyjność na festiwalu w Berlinie za film „Tatarak”, gdzie użył zdjęć z planu filmowego ukazując tzw. czwartą ścianę (czyli to, co się znajduje poza kadrem). Filmy takie jak „Fahrenheit 9/11” czy „Zabawy z bronią” cieszyły się olbrzymią frekwencją w kinach, a polski dokument Bartka Konopki „Królik po berlińsku” zyskał nominację do Oskara.

Kamera może wnieść więcej zniszczeń niż karabin - bądź odpowiedzialny

Odpowiedzialność

Przystępując do pracy przy filmie dokumentalnym podejmujemy wyzwanie, które wymaga od nas więcej intelektualnego i fizycznego wysiłku niż praca przy fabule. Jeśli znamy ciekawą postać, którą warto byłoby uwiecznić w filmie dokumentalnym, trzeba znaleźć temat, który najlepiej by ją charakteryzował. Często bywa to jego zawód, hobby, miejsce zamieszkania lub jakiś szczególny talent. Jest to droga od szczegółu (bohatera) do ogółu (tematu). Im bardziej wyróżniający się człowiek, tym bardziej będzie interesujący dla widzów. A jeśli dodamy do tego jego otoczenie, zyskujemy portret rzeczywistości na podstawie wycinka. Mój znajomy kręcił kiedyś film o górniku, który dzięki odprawie po zamknięciu kopalni postanowił wyjechać do Indii, żeby spotkać Dalajlamę. Oczywiście im bardziej aktualny temat, tym lepiej dla naszego dzieła. Drugie podejście zakłada, że wiemy o czym chcemy nakręcić film i potrzebujemy znaleźć odpowiednie osoby, które najlepiej ten temat podkreślą. Może to być kryzys finansowy, olimpiada niepełnosprawnych, albo życie w bazie naukowej na Antarktydzie. Ważne, by wybrać odpowiednie osoby, które najlepiej opowiedzą daną historię. Im bardziej różniący się od siebie, tym lepiej.

Idealny kandydat na bohatera:

- jest otwarty, szczery i chętny do współpracy

- zdolny do spójnych wypowiedzi

- ma unikalny punkt widzenia

- posiada wiedzę na dany temat

- jest pasjonatem

- uchodzi za eksperta

- ma zdecydowane i przejrzyste poglądy

(wystarczy jeśli spełni trzy warunki z tej listy)

Anthony Q. Artis „The Shut Up and Shoot Documentary Guide:
A Down & Dirty DV Production”

Temat warto zapisać na kartce. Będzie nam przypominał cel do jakiego dążymy, mimo że w trakcie powstawania filmu sporo rzeczy będzie się jeszcze zmieniać. Może się zresztą okazać, że przy okazji kręcenia filmu trafimy na znacznie ciekawszy temat lub bohatera, a wtedy cała struktura może ulec zmianie. Tak było z Mercedes Stalenhoef, która kręciła w mieście Glad w Rumunii film. Bohaterką była dziewczyna, która chciała tańczyć flamenco i wyjechać do Hiszpanii. Akurat w tym czasie w jej mieście pojawiła się ekipa filmowa kręcąca zdjęcia do amerykańskiej komedii „Borat: Podpatrzone w Ameryce, aby Kazachstan rósł w siłę, a ludzie żyli dostatniej”. Amerykanie nadużyli zaufania mieszkańców ukazując ich w sposób parodystyczny i płacąc minimalne wynagrodzenie za występ. Mieszkańcy byli w szoku po obejrzeniu „Borata” i łatwo dali się namówić prawnikom, by pozwać producentów filmowych. Reżyserka natychmiast zmieniła temat filmu nadała mu tytuł „Carmen i Borat”. [...]

więcej w miesięczniku Digital Vision